yedi çınar ve gölgeler
“Yedi Çınar ve Gölgeler” İmroz’da (Gökçeada) çalınan -kimisi bölgeyle müşterek, kimisi bizzat İmroz parçası olan- sekiz adet lokal eserin seslendirildiği bir proje. İmrozlu kemancı Timoleon Çakni’nin bugüne aktardığı bu parçaların altısı Alihan Erdoğan (düzenleme, klasik gitar), Emrah Uluğ (perküsyon) ve Ezgi Ceylan (vokal, melodika) tarafından; ikisi ise İmrozlu müzisyenler Timoleon Çakni (keman), Kemal Yazgan (ud) ve Şenol Aktürk (akustik gitar) tarafından icra ediliyor.
Adada yaşayan halkın çeperde kalmış tarihini ve kültürünü temsil eden yerel parçaların varlığı pek az kişi tarafından bilindiğinden, proje ile hedeflenen, bu eserlerin daha geniş kitlelerce işitilir olmasıdır. Görüntü kayıtlarının adadaki altı yaşlı çınar ağacının gölgesinde yapıldığı bu projede kamerada Gökhan Fırat ve Halil Canbolat yer alıyor.
tsanakkaliotissa.
Kuzey Ege sahasında çalınan, farklı yerlerde farklı sözlerle terennüm edilen bir eser. (bkz. Hronis Andonidis-Tsanakkaliotissa)
tabi olduğu modal dizinin ikinci ve altıncı derecesindeki değişimler, parçanın atmosferini de sıklıkla değiştiriveriyor. türk müziği dinleyicilerinin de muhtemelen tanıdık olabileceği bu modal dizi, bu arazide insanların birbirleriyle paylaştığı yüzlerce şeyden yalnızca biri; tıpkı bu parçanın dokuz-sekizlik ritmi gibi.
agia todoritissa.
bir Agia Todori* -bugünki ismiyle Zeytinliköy- parçası. Klasik ikili formda, dokuz sekizlik bir eser. Sözleri Timoleon Çakni tarafından yazılmış. aynı zamanda dans ettirmeye teşne bir parça olduğundan, parçanın bir noktasında yerel motifleri ve ritmik vurguları içeren, temadan müstakil bir kısım kayda dahil edildi. Bu kısımda, bizzat Timoleon Çakni'nin icralarından ilham alındı.
*İmroz'da bir köy.
kayikaki.
"Aşk denizinde dala çıka ilerleyen" bir kayığı çağrıştıran üç-dörtlük ritmi ve dahi güftesiyle barcarollelere* göz kırpan bir İmroz parçası. Türkçe-söyleyeni Kemal Yazgan. parçanın bizdeki kişisel çağrışımlarına da müsaade ederek, başına ve sonuna doğaçlama kısımlar ilave ettik.
Parça, aynı zamanda, Timoleon Çakni'nin yaşam öyküsünü ve İmroz'u odağına alan bir belgesele ismini vermiştir (bkz. A. Kadir Ruşen-Kayıkaki)
*Başta Venedikli gondolcuların söylediği şarkıları ifade eden, zamanla Batı müziğinde müşterek hale gelmiş bir tür. (bkz. Agustin Barrios Mangore-Julia Florida veya Stavros Xarhakos-Varcarolla)
treis filoi.
Treis Filoi, ismiyle uyumlu olacak şekilde İmroz sakini üç dost tarafından icra edildi. Parça, İmroz’da çalınıp söylenmekle beraber, mekan veya toplumdan ziyade birey odaklı bir anlatı içeriyor. Parçadaki anlatı, bir noktada son buluyor; fakat anlattığı hikayedeki birçok detay müphem kalmaya devam ediyor.
apo to skinoudi.
Skinoudi'de* -bugünki adı Dereköy- geçen bir aşk hikayesini içeriyor. Pencerede görülüp de aşık olunan nazlı sevgili, pullu mendil vb. klasik kültürel motifleri barındırıyor. Parça içerisinde bir de diyalog kısmı var ki müracaa gazellere** göz kırpıyor, Nikos Douldouris bizim için şöylece çevirdi:
- Kızım! Zeytinlerini bana satmaz mısın?
onları yalnız bize işkence etmek için mi gösterirsin?
- Ne ödünç veririm, ne de satarım.
Yalnız size işkence etmek için.
Parçanın tabi olduğu modal dizi, güftenin üzerine okunduğu melodi(a) ile ara ezgiler(b) arasında karşıtlık oluşturacak şekilde kullanılmış. Bu "a" ve "b" kısımları arasındaki karşıtlık, sadece kullanılan dizi ile değil, ritmik motiflerle de ilişkili. Bu, başka İmroz parçalarında da gördüğümüz bir özellik. (bkz. Konto to Fistanaki Sou)
*İmroz'da bir köy.
**Fars, Arap ve Klasik Divan şiirinde, "dedim-dedi" diye başlayan dizelerle örülü, aşık-sevgili diyaloğu içeren gazel. (bkz. Hafız-Toranj veya Şeyhî-Didüm Visâline.)
pekse kati gia me.
“çingene kemancım, bir şey çal benim için
bir teselli getiriyor senin her yay çekişin”
Parça, dertli aşığın musikiden ve müzisyenden medet umduğu yaygın anlayışla kaleme alınmış. Tıpkı Yüzyıllık Yalnızlık’taki Melquiades gibi bu parçada da çingene kemancının adeta ulvi bir konumu var; aşığa umut ve teselli verecek ve onu sağaltacak ezgiyi, ancak bu kemancı yokluktan varlığa çağırabiliyor.
Pekse Kati Gia Me-Sözler ve Çevirileri
Pekse Kati Gia Me-Notalar
konto to fistanaki sou.
Parça, dinleyicisine bir İmroz gezintisi vadediyor, içerdiği yerel bölge isimleriyle. Aynı zamanda, İmroz'a dair birçok farklı detayı gün yüzüne taşıyor. Misalen, hayıt, mercanköşk gibi bitkiler, tıpkı adanın sakinleri oldukları gibi bu parçanın da bir parçası oluvermişler. “Sevgilinin papazın çeşmesinden testiye doldurduğu suyu aşığa ikram etmesi, aşığın daha içmeksizin sarhoş oluvermesi” de dikkat çekici bir başka detay, başka halkların da anlatılarıyla müşterek unsurlar barındırması itibariyle. Anadolu’da yaygın olan “çeşme başında yaşanan aşklar” temasıyla da paralellik gösteriyor bu kısım. Yine Anadolu’daki muadil eserlerde görüldüğü gibi, parçaya Karacaoğlanvari bir erkek bakışı hakim, sevgilinin peşinden onu seyreden. Öven, idealize eden, fakat ne yazık ki kutsarken edilgenleştiren bir bakış.
Konto to Fistanaki Sou-Sözler ve Çevirileri
Konto to Fistanaki Sou-Notalar
ego to pino.
bölgeyle müşterek bir başka parça (bkz. Vichy Moscholiou-Ego To Pino). masa başında dinlenen türden. sarhoş aşığın ağzından söylenen, aşkın daha çok hüzünlü ve öte yandan coşkulu tarafını anlatmaya kurulu bir parça. aşık, esrik bir boşverme ve tutku arasında "sallanıyor." parça, belki de bu "sallanma" haline de bir göndermede bulunularak, ekseriyetle ritmik olarak esnetilerek söyleniyor. (bkz. Stratos Pagioumtzis-Ego to Pino)
Ego To Pino-Sözler ve Çevirileri
Ego to Pino-Notalar
katkıda bulunanlar
akustik gitar, vokal: Şenol Aktürk
kamera: Gökhan Fırat
kamera (drone): Halil Canbolat
keman, vokal, aktarım: Timoleon Çakni
klasik gitar, vokal, düzenleme, mix, kurgu: Alihan Erdoğan
perküsyon: Emrah K. Uluğ
vokal, melodika: Ezgi Ceylan
ud, vokal: Kemal Yazgan
Nikos Douldouris, Stefani Kılçıksız, Arek Bogosyan, Hakan Meral, Mücahit Uğur, Özlem Kılkış, Seda Çıkrıkçı, Simge Demiral ve Ümmühan Batu'ya sonsuz teşekkürler.
